Begin 2016 – kort na mijn afstuderen – startte ik als zelfstandig psycholoog. Dat was het begin van een hele zoektocht. Hoe start ik als zelfstandige? Wat moet ik allemaal in orde brengen? Welke erkenningen heb ik nodig? Wat is verplicht en wat niet? Hoe zit dat met de terugbetaling? Welke kosten komen erbij kijken? Hoe zit dat juist met belastingen, sociale dragen en btw? Zal het financieel rendabel zijn? …
1001 vragen, nog gezwegen over de enorme onzekerheid die ik ervaarde. Want zou ik dat wel kunnen, cliënten helpen, zonder veel ervaring en zonder team?
Als jij dit nu leest en overweegt om ook als zelfstandig psycholoog te starten, dan herken je de vraagtekens en onzekerheid waarschijnlijk wel. Maar je hebt geluk: ik ga jou op weg helpen. 😉
Doorheen de jaren deed ik verschillende ervaringen op: van bijberoep naar hoofdberoep, van werken in een dokterspraktijk naar een groepspraktijk naar mijn eigen thuispraktijk. En ik moet toegeven: er komt best veel bij kijken als je als zelfstandig psycholoog wil werken. Erkenningen en lidmaatschappen, inschrijven als zelfstandige, een geschikte locatie en werkvorm kiezen, je ideale doelgroep bepalen, bekendmaking, bank- en verzekeringszaken, je tarief bepalen, terugbetalingsregelingen, wetgeving rond cliëntendossiers, planning en afspraken, netwerken, de juiste ondersteuning zoeken… Daar vertel ik met veel liefde alle details over in mijn online cursus. Maar hieronder zet ik alvast enkele belangrijke zaken voor een vlotte start op een rijtje.
Hoofd- of bijberoep?
Het eerste waarover je moet nadenken voordat je je gaat inschrijven als zelfstandige, is of je in hoofd- of bijberoep gaat werken. Zelf ben ik in bijberoep gestart en enkele jaren later overstapt naar hoofdberoep. Mijn ervaring is dat het fijn is om op die manier kennis te maken met het werk als zelfstandig psycholoog, en later uit te breiden als het je bevalt. Maar meteen in hoofdberoep starten is zeker ook mogelijk.
Een voorwaarde om in bijberoep aan de slag te kunnen gaan is dat je minstens 50% ergens in loondienst werkt. Als je minder dan 50% in loondienst werkt, moet je sowieso zelfstandige in hoofdberoep worden.
Juridisch statuut
Daarnaast moet je een juridisch statuut kiezen. Je hebt keuze tussen een eenmanszaak (natuurlijk persoon) of een vennootschap (rechtspersoon). Ik heb zelf enkel ervaring met een eenmanszaak. Dat is ook hetgeen wordt aangeraden wanneer je als zelfstandig psycholoog start. Een eenmanszaak is immers veel eenvoudiger op te starten. Van zodra je winst een bepaald grensbedrag overschrijdt, kan het interessant zijn om de overstap te maken naar een vennootschap. Een groot voordeel is dat je dan minder belastingen moet betalen.
Het ondernemingsloket zorgt voor je inschrijving bij de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO). Ze bezorgen je een ondernemingsnummer en regelen alles omtrent jouw opstart. Op hun website vind je alle info over hoe je je kan inschrijven als zelfstandige.
Bij de inschrijving wordt er gevraagd om je activiteit in te vullen aan de hand van een NACE(BEL)-code. De code die je als psycholoog best gebruikt is 86904: ‘Activiteiten op het vlak van geestelijke gezondheidszorg, m.u.v. psychiatrische ziekenhuizen en verzorgingstehuizen’. Als je van plan bent (in de toekomst) nog andere activiteiten te doen, kan je ook altijd meerdere codes toevoegen. Je kan zoveel codes ingeven als je wil, de prijs blijft hetzelfde. Wanneer je later nog codes wil toevoegen, moet je daarvoor betalen (ongeveer €80 per wijziging).
Eens je bent ingeschreven als zelfstandige, zal het sociaal verzekeringsfonds je elke drie maanden een factuur voor sociale bijdragen bezorgen (yay!).
Bank en verzekeringen
Artikel 27 van de deontologische code voor psychologen stelt: “De psycholoog is gedekt door een verzekering die geschikt is voor de vergoeding van alle schade die hij, rekening houdend met de sector waarin hij actief is, kan veroorzaken.”. We zijn als psycholoog dus verplicht om een verzekering beroepsaansprakelijkheid te nemen. Deze kan je afsluiten bij een verzekeringsmaatschappij naar keuze. Ik betaal hiervoor bij AXA zo’n €55 per jaar. Ik heb deze verzekering gelukkig nog niet nodig gehad, dus ik kan niet zeggen of ik er tevreden over ben.
Daarnaast open je best een aparte zichtrekening voor jouw zaak. Als je voor een eenmanszaak kiest, hoeft die geen speciale professionele rekening te zijn.
Erkenningen en lidmaatschappen
Wie de titel van psycholoog wil gebruiken, moet jaarlijks een erkenning bij de Psychologencommissie aanvragen. Je ontvangt dan een erkenningsnummer. Hiervoor betaal je €95 per kalenderjaar.
Daarnaast moet elke psycholoog over een visum beschikken. Daarop vind je je visumnummer terug. Het visum krijg je automatisch per mail toegestuurd nadat je bent afgestudeerd.
Bovendien is er een erkenning door het Agentschap Zorg & Gezondheid nodig. Dit zou ook automatisch in orde gebracht worden, maar in de praktijk is dit nog niet geregeld.
Daarnaast zijn er twee grote beroepsverenigingen voor psychologen: de BFP en de VVKP. Met de bijdrage van hun leden ondersteunen zij de belangen van onze beroepsgroep. Een inschrijving bij hen is echter geen verplichting.
Voel jij het helemaal kriebelen om als zelfstandig psycholoog te starten? Zalig! Als zelfstandige heb je namelijk de vrijheid om je eigen agenda in te delen, jouw ideale cliënten aan te trekken én helemaal volgens jouw eigen visie en op jouw eigen manier te werken.
Maar tegelijk zijn er ook veel dingen waar je rekening mee moet houden, dingen die je moet weten en dingen die je moet leren, valkuilen waar je waakzaam voor moet zijn… En die kunnen een drempel vormen om de sprong te wagen.
Dat zou zonde zijn. Want de vrijheid die je ervoor in ruil krijgt, die is echt goud waard.
Ik neem je graag bij de hand. In mijn online cursus Starten als zelfstandig psycholoog deel ik álle kennis die ik de afgelopen jaren vergaarde. Op die manier kan jij meteen een vlotte en vertrouwensvolle start maken.